Müstesna إلا

ألا dan sonra gelen isim müstesna olarak adlandırılır. إلا dan önce gelen ve mana yönüyle sonrasını da kapsayan isme ise müstesna minh مستثنى منه  denilir. 

İlla'dan sonra gelen müstesna illa'dan önce gelen isme/cümleye anlam yönüyle aykırıdır.

إلا ile yapılan istisnada müstesna minh cümlede açıkça yazılmış ve anlam olumlu ise müstesna mansub olur.

Müstesna minh mezkur ve anlam olumsuz ise müstesna mansub olabilir veya irabta  müstesna minhe tabi olur.

Eğer cümlede müstesna minh mahzuf ( açıkça yazılmamış ise) ise, müstesna cümlede إلا yokmuş gibi bulunduğu yere göre irab olunur.

أتى جميع الطلاب الا طاهرا / Eta cemiu et-tullabi illa tahiran/ Bütün öğrenciler geldi Tahir hariç. Bu örnekte إلا  istisna edatı, Tahir müstesna, cemi et-tullab ise müstesna minh’tir. Burada müstesna minh açıkca cümlede bulunduğu ve anlam olumlu olduğu için müstesna olan Tahir mansub gelmiştir.

لم ينجح الطلاب الا شاكرا/شاكرُ / Lem yenceh et-tullabu illa Şakiran/Şakiru / Şakir hariç öğrenciler başarılı olmadı. Burada müstesna Şakir, müstesna minh et-tullab’tır, anlam olumsuz ve müstesna minh açıkça cümlede bulunduğu için müstesna mansup olmuş veya müstesna minh olan et-tullabu gibi merfu olabilir.

ما صاحبت الاالعلماء / Ma sahabtu illa el-ulemae / alimler hariç kimseyle arkadaşlık yapmadım. Bu örnekte müstesna minh yazılmamıştır, bundan dolayı müstesnanın irabı illa edatı yokmuş gibi değerlendirilir, müstesna cümlede hangi yerde ise ona göre irab edilir, bu cümlede müstesna olan ulema meful olduğu için mansub olmuştur.