Mübteda ve Haber

Mübteda ve Haber

Mübteda cümle başında gelen merfu bir isimdir. Haber ise mübteda ile beraber olumlu ( cümle müfide ) cümle oluşturan merfu bir isimdir. Görüldüğü üzere mübteda ve haber merfu birer isimdir ve beraber olumlu bir cümle oluşturuyorlar. Haber mübteda hakkında bilgi vermektedir.

Haber mübtedaya tekillik, tesniye ve çoğullukta uyum sağlar. eğer mübteda gayri akil çoğul  ( insan dışındaki varlıkları belirten çoğul isimler) ise haber ya çoğul veya tekil müennes olur.

 الطالبان مجهدان / Et-talibani muctehidani / İki öğrenci çalışkandır.
الطلاب مجتهدون / Et-tullabu muctehidune / Öğrenciler çalışkandırlar.
الاشجار مورقة / El-eşcaru murikatun/ Ağaçlar yapraklıdır.
الاشجار مورقون /El-eşcaru murikatun / Ağaçlar yapraklıdır.

Haber tekil bir kelime olabileceği gibi, fiil cümlesi, isim cümlesi veya şibh cümle ( car veya mecrur olabilir. Haber cümlesinde mübtedaya bağlayan bir zamir olması gerekir.

Şibh Cümle: Kendi başına anlamı olmayan ancak cümle içinde mübtedayla anlam kazanan cümleciktir. İsim ve harfi cerden oluşur. 

 الدفتر في الدراجة/ ed-deftaru fi ed-darraceti defter çekmecededir. bu örnekte  في الدراجة şibh cümledir, mübteda olan defter kelimesi hakkında bilgi veriyor, tek baaşına tam bir anlam ifade etmiyor, في harfi cer ( car), الدراجة mecrurudur.

الرياضة تفيد الصحة / Er-riyazatu tufidu es-sıhhate / Spor sağlığa yararlıdır. Burada Riyazatu mubteda, ondan sonra gelen ve fiille başlayan cümle haberdir. Bu cümle fiil cümlesidir.

الطالب فوزه النجاح في الامتحان  / Et-talibu  fevzuhu en-necah fi el-imtihan / Öğrencinin başarısı sınavı geçmektir.  Bu cümlede الطالب mübteda, ondan sonra gelen cümle haberdir. Haber isim cğmlesidir. Haberi mğbtedaya bağlayan bir hu zamiri vardır.

القلم فوق الطاولة / el-kalemu fevka et-tavileti / Kalem masanın üzerindedir. Burada kalem mübteda, haber ise şibh cümledir.

السيارة امام البيت / Es-seyyaretu emame el-beyti / Araba evin önündedir.

العنب حلو  ( el-inebu hulvun/üzüm tatlıdır). Bu cümlede ineb/üzüm cümlenin başında geldiği için mübtada ( başlangıç) adını alır, tek başına bir anlam taşımadığı için hulvun/tatlı kelimesiyle olumlu ( cümle müfide) oluşturuyor.

الستار جديد ( el-sitaru cedidun/ perde yenidir).  Burada sitar/perde cümlede mübteda, cedid/yeni kelimesi ise haberdir.

الطريق طويل ( et-tariku tavilun/yol uzundur). Yine bu örnekte tarik/yol mübteda, tavilun/uzun kelimesi ise haberdir.

الطعام لذيذ، الولد ذكي، التاجر غني، الحديقة جميلة، الماء بارد  ( et-taamu lezizun/yemek lezzetlidir, el-veledu zekiyyun/çocuk zekidir, et-taciru ğaniyyun/tacir zengindir, el-hadikatu cemiletun/bahçe güzeldir, el-mau baridun/ su soğuktur.) Bu örneklerde birinci kelimeler mübteda ikinciler ise haberdir.